اجرای شالوده و ستون
اجرای شالوده و ستون
در این مطلب خواهید آموخت:
1-اجرای شالوده
- شالوده گسترده
- شالوده منفرد و نواری
- نحوه اجرای شالوده
- مشخص کردن مکان ستون
- بتن ریزی شالوده
2-اجراء ستون ها
- نحوه تهیه آرماتور ستون
- تهیه قالب مناسب ستون
- بتن ریزی ستون ها
- آب باشی ستون ها
اجرای شالوده:
شالوده ها در ساختمان‌هاي مسكوني، معمولاً به شكل شالوده‌هاي منفرد و نواري و گسترده هستند.
شالوده گسترده:
اين نوع شالوده معمولاً در زمين‌هایی مورد استفاده قرارمي‌گيرد كه ظرفيت باربري خاك آن بسيار كم باشد. به اين ترتيب اجراي شالوده براي كل سطح سازه ضروري است.
در اين نوع شالوده، كل سطح زير سازه را آرماتوربندي مي‌كنند. در اين نوع شالوده بدليل افزايش لنگر در يك محدوده كم نمي‌توان ميلگردهاي شالوده را براي لنگر بيشينه طراحي نمود چون در اين حالت شالوده كاملاً غير اقتصادي است از طرفي شالوده بايد براي لنگر بيشينه، طراحي گردد بنابراين طبق تشخيص مهندس محاسب ابتدا ميلگردهاي شالوده را براي يك لنگر بهينه طراحي مي‌كنند سپس قسمتهائي را كه لنگر موجود از لنگر طراحي بيشتر است، بوسيلة ميلگردهاي اضافي، تقويت مي‌كنند.
شالوده منفرد و نواري:
در اكثر سازه‌ها از اين نوع شالوده‌ها استفاده مي‌گردد. درشالودهمنفرد براي هر ستون، يك شالوده طراحي مي‌گردد. سپس تمامي شالوده‌ها را بوسيلة شناژ بتني (كه آن هم داراي آرماتور است) به هم متصل مي‌كنند كه اين كار جهت يكپارچه‌سازي شالوده در مقابل نيروهاي جانبي انجام مي‌گيرد. عرض شناژ عمدتاً از عرض شالوده كوچكتر است.
در شالوده‌هاي نواري، شالوده براي مجموعة چند ستون كه در يك راستا هستند طرح مي‌گردد. در اين حالت عرض شالوده در تمام نقاط يك نوار تقريباً يكسان است.
اگر شالوده پائين‌تر از سطح زمين اجرا شـود با كندن زمين در اندازه‌هاي داده شده و آرماتوربندي آن، به ساخت شالوده مي‌پردازند ولي اگرشالوده بالاتر از سطح زمين باشد با چيدن بلوك محدودة بتن‌ريزي را مشخص مي‌كنند.
نحوة اجراي شالوده در سازه
ابتدا با ريختن گچ روي زمين (ريختن رنگه) يا ريسمان كار نقشة پي و محدوده بتن‌ريزي را مشخص مي‌كنند.
يكي از نكات اجرائي، قائمه كردن گوشة كار است كه در اصطلاح آن‌را گونيا كردن مي‌گويند. اين كار با اندازه‌گيري نقاط مشخص انجام مي‌گيرد.
فواصل روي اضلاع كناري بايد مطابق با اضلاع مثلث قائم‌الزاويه‌اي (مثلاً ابعاد 6x8x10 m) باشد. اين كار به اين صورت انجام مي‌شود كه ابتدا روي يك ضلع كناري فاصله 6 و روي ضلع ديگر فاصله 8 را مشخص مي‌كنند.
حال فاصله اين دو نقطه را اندازه مي‌گيرند كه در صورت گونيا بودن گوشه بايد برابر 10 باشد.
بعد از اجراي نقشه، در سه رديف (مطابق با ضخامت شالوده) بلوك‌چيني انجام مي‌شود. اين بلوك نقش قالب را در بتن‌ريزي دارد و در مقاومت نقشي ندارد. در هنگام بلوك‌چيني بايد دقت شود فاصلة داخل به داخل برابر نقشه باشد.
بلوك‌چيني شالوده براي بتن ريزي
با مشخص شدن اين محدوده، حدود 10- 5 سانتيمتر از كف را بتن مگر مي‌ريزند.
بتن مگر براي شالوده
سپس نوبت به آرماتوربندي است. براي ميله‌گردگذاري، ابتدا آنها را در اندازه‌هاي مورد نياز مي‌برند و در نقاط انتهائي خم مي‌كنند. ابتدا در يك رديف طولي ميله‌گردهاي عرضي (عمود بر جهت طولي) را كه U شكل هستند در زير قرار مي‌دهند. اين ميلگردها به صورت كششي در جهت عرضي عمل مي‌كنند.
قراردادن ميله‌گردهاي كششي زير
سپس ميلگردهاي طولي را روي آنها، در فواصل مشخص شده قرار مي‌دهند و بوسيلة سيم آنها را به هم مي‌بندند. تمامي اين ميله‌گردها در انتها داراي خم هستند تا طول مهاري را تأمين كنند.
قرارگيري ميله‌گردهاي U شكل و ميلگردهاي طولي روي آنها
پس از قرار دادن آرماتورهاي زير، ميلگردهاي طولي بالا را نيز روي همين آرماتورهاي U شكل قرار مي‌دهند تا بعداً در جاي مناسب خود نصب شوند. براي نصب آرماتورهاي بالا در جاي خود از نوعي پايه كه توسط ميله‌گرد، خم و ساخته مي‌شود به عنوان نگهدارنده استفاده مي‌كنند.
اين پايه‌ها را به خاطر داشتن تعادل به شكل زير مي‌سازند. پس از قرار دادن آنها در فواصل مشخص، آرماتورهاي بالا را كه قبلاً قرار داده بودند بلند كرده وبا سيم از پائين آنها را به پايه متصل مي‌كنند.
پايه نگهدارنده و قرارگيري آرماتور طولي در زير آن
اين كار را براي تمام رديف‌ها انجام مي‌دهند. پس از آن نوبت به قراردادن ميله‌گردهاي عمود بر جهت اصلي است كه در بين ميله‌گردهاي اصلي قرار داده شده و با سيم به آنها متصل مي‌گردند.
اتصال ميله‌گردها با سيم به اين منظور است كه در هنگام بتن‌ريزي، ميله‌گردها جابجا نشوند.
به اين ترتيب تمام آرماتوربندي مربوط به شالوده انجام مي‌شود. پيش از بتن‌ريزي چند كار ديگر نيز بايد انجام شود.
آرماتوربندي شالوده
يكي از آنها ايجاد فاصله بين آرماتور كف با زمين است تا پوشش بتني لازم براي آن فراهم گردد. اين كار با قراردادن لقمه‌هاي بتني يا تكه سنگ‌هاي كوچكي انجام مي‌شود تا آرماتورها قدري از زمين فاصله بگيرند.
مشخص كردن مكان ستونها:
قبل از بتن‌ريزي بايد ميلگردهاي ستون را كه در رويشالودهاجرا مي‌شوند قرارداد. اين آرماتورها به « ميلگردهاي ريشة ستون» معروفند.
يافتن مكان دقيق اين ستونها بسيار مهم است زيرا ستونهاي ديگر طبقات، طبق قرارگيري اين ستونها آكس‌بندي و شاغول مي‌شوند.
آرماتور ريشه ستون
ابتدا بايد مكان دقيق قرارگيري ستون طبق نقشه مشخص شود. براي مشخص كردن آن فاصلة آكس‌ها را در روي پي پيدا مي‌كنند.
بعد از آن با قرار دادن يك خاموت در بالا و يك خاموت در پائين آرماتور شالوده در مكان موردنظر، آنها را با سيم به آرماتور شالوده متصل مي‌كنند.
اين خاموت هم براي مشخص كردن مكان ستون مناسب است و هم براي نگهداري آرماتور ستون در هنگام بتن‌ريزي كاربرد دارد. نكته قابل توجه اين است كه علاوه بر رعايت فاصلة آكس‌ها بايد سعي شود امتداد قرارگيري خاموتها (ستونها) نيز كاملاً يكسان باشد.
سپس ميله‌گردهائي را كه به اندازة ضخامت شالوده به علاوة طول انتظار يا طول ستون مربوط (به دلخواه) بريده شده‌اند و در زير خم 90 درجه دارند، را طوري در جاي مربوط قرار مي‌دهند كه تمامي خم‌ها رو به بيرون باشند. بعد از آن، ميله‌گردها را بوسيله سيم به آرماتور شالوده و خاموتهاي ستون متصل مي‌كنند.
بتن‌ريزي:
با اتمام مراحل فوق نوبت به بتن‌ريزي است. در تهية بتن براي شالوده، از دانه‌هاي با قطر حداكثر 20 میلی متر استفاده شده است كه از نوع سنگ شكسته مي‌باشند.
براي تهيه بتن هر بار در بتُنير، دوحجم ماسه (ريزدانه) و يك حجم شن (درشت‌دانه) و 50 کیلوگرم سيمان (يك پاكت) و حدود شش سطل آب مي‌ريزند.
پيش از بتن‌ريزي سطح تمامي بلوك‌ها را بوسيلة يك پوشش نايلوني مي‌پوشانند تا آب موجود در بتن از طريق بلوك‌ها جذب نشود.
بتن‌ريزي شالوده به صورت يكپارچه انجام مي‌گيرد و تمام محوطه بتن‌ريزي مي‌گردد. در هنگام بتن‌ريزي، از ويبراتور جهت ويبره كردن بتن استفاده مي‌گردد و پس از پايان بتن‌ريزي سطح آن را صاف مي‌كنند.
ويبراتور براي ويبره كردن بتن
بتن‌ريزي شالوده
دو عامل سبب ترك خردن بتن پس از بتن‌ريزي مي‌شود:
1- استفاده از آب زياد در ساخت بتن (شل شدن بتن).
2- استفاده از شن و ماسه‌اي كه به اصلاح گرد و خاك دارند (حاوي مواد ريزدانه و ديگر مواد هستند).
اجراي ستونها:
بعد از اجراي شالوده نوبت به ستونها مي‌رسد. اجراي ستونها مطابق با مراحل زير انجام مي‌شود.
در ابتدا ميلگردهاي طولي ستون را بر طبق اندازه‌هاي لازم، مي‌برند. اين طول شامل ارتفاع ستون بعلاوة طول انتظار (در حدود 100 سانتی متر) مي‌باشد.
قيچي براي بريدن ميل گرد
ميله‌گرد انتظار براي ايجاد پيوستگي تيرها و ستونها يا ستونها با يكديگر است تا به خاطر بتن‌ريزي مرحله‌اي، پكپارچگي سازه حفظ شود.
سپس دو ميلگرد طولي را در كنار هم قرار داده، خاموتهاي مربوط به ستون را دور آنها قرار مي‌دهند. خاموتها در ستون در فاصلة 1/3 از ابتدا و انتهاي ستون به فاصلة 7.5 سانتی متر و در 1/3 مياني ستون به فاصلة 15 سانتی متر قرار مي‌گيرند. علت نزديكتر بودن خاموتها در دو سر ستون، به خاطر نيروي برشي بزرگتر در اين نواحي است.
جهت مشخص كردن مكان خاموتها از يك تكه گچ استفاده مي‌كنند و در فواصل معين با علامت‌گذاري روي ميله‌گرد طولي، جاي خاموتها را مشخص مي‌كنند.
نحوه تهيه آرماتور ستون
بعد دو ميلگرد ديگر را در دو انتهاي ديگر خاموت قرار مي‌دهند و با سيم آنها را به هم مي‌بندند. پس از آن ميلگردهاي وسطي (دو عدد در وسط هر رديف) را در جاي خود قرار مي‌دهند و آنها را نيز با سيم به خاموتها متصـل مي‌كنند. به اين ترتيب يك آرماتور مشبك براي ستون آماده است.
آرماتور آماده شدة ستون با طول انتظار
با آماده شدن آرماتورهاي ستون، آنها را بلند كرده و از بالا در روي ميله‌گردهاي انتظار قرار مي‌دهند و با كمك ضربة چكش آنها را جابجا كرده در جاي خود قرار مي‌دهند.
قراردادن آرماتور ستون در جاي خود
به اين ترتيب تمام آرماتورها در جاي خود قرار مي‌گيرند. بعد از آن قسمت انتظار و آرماتور جديد را با سيم به هم مي‌بندند.
نكته قابل توجه اين است كه قسمت خم‌شدة خاموت در خاموت بسته و قسمت باز خاموت در خاموت باز را در هنگام نصب روي تير يا ستون در يك جهت قرار نمي‌دهند.
خاموتهاي مورد استفاده در تير و ستون
ميز كار جهت خم‌كردن ميله‌گرد
در هنگام اتصال دو قسمت آرماتور ستون، توجه به اين نكته ضروري است كه طبق آئين‌نامه و محاسبات لازم است تا ميله‌گردهاي انتظار كمي خم شوند و بعد ميله‌گردهاي جديد به آن متصل شوند. ولي در عمل اين نوع خم رعايت نمي‌گردد و فقط با جابجا كردن آنها سعي در قراردادن آرماتور ستون در جاي خود دارند.
البته نوع ديگر آرماتوربندي ستون به اين شكل است كه ابتدا ميله‌گردهاي طولي را در جاي خود قرارداده و آن را به يك تكيه‌گاه، تكيه مي‌دهند. سپس از بالا خاموتها را در جاي موردنظر قرارداده و مي‌بندند كه بنظر روش سخت‌تري مي‌باشد.
پس از قرارگيري آرماتورها در جاي خود، نوبت قالب‌بندي ستونها است كه يكي از مهمترين مراحل ساخت ستون است.
قالبها عموماً در دو نوع فلزي و چوبي موجودند. قالب‌هاي فلزي براي نصب سرعت بيشتري دارند و به سهولت نصب مي‌گردند. اين قالبها به صورت دوتكه و چهارتكه موجودند كه با پيچ و مهره به هم متصل مي‌گردند.
سطح بتن پس از باز كردن قالب بسيار صاف و هموار است. اما مشكل عمدة آنها، سنگيني و عدم تغيير آنها است. اندازة اين قالبها را نمي‌توان تغيير داد.
قالب‌هاي چوبي طرفداران بيشتري دارد و اين به خاطر انعطاف‌پذيري در تغيير آن به اندازه‌هاي دلخواه و استفادة مجدد آن است كه هزينه‌ها را پائين مي‌آورد.
از طرفي فرم دادن آن به اشكال غير منتظم آسانتر است و حمل و نقل آن نيز آسانتر است (به خاطر سبكي وزن). اين قالبها از كنار هم قراردادن تكه‌هاي 5 يا 10 سانتی متری بوسيله قيدهاي موازي بوجود مي‌آيند.
بنابراين مي‌توان آنها را در اندازه‌هاي دلخواه تهيه كرد و پس از استفاده نيز، ابعاد آن را تغيير داد تا براي كاربرد ديگري مناسب باشد.
نكتة مهم در مورد قيدها است كه در ساخت قالب براي قالب‌هاي روبرو به صورت موازي و براي قالب‌هاي كنار هم به صورت يك‌درميان قرار مي‌گيرند.
نحوه قرارگيري قيدها در ساخت قالب
نكته ديگري كه بايد به آن توجه كرد اين است كه اگر ابعاد ستون 40×40 سانتی متر است، قالبها بايد طوري ساخته شوند كه ابعاد داخل به داخل آنها اين رقم را تأمين كند. اين بدان معني است كه اگر ضخامت چوب 2.5 سانتی متر است بايد براي يك ستون 40×40 قالبي با ابعاد زير تهيه كرد:
تهيه قالب مناسب براي ستون
بعد از تهيه قالبها با اندازه‌هاي مورد نياز، آنها را روغنكاري مي‌كنند تا بتن به آنها نچسبد و در هنگام درآوردن قالب دچار مشكل نشويم.
روغنكاري قالبها
حال قالبها آماده‌اند تا دور آرمـاتورها قرار گيرند. قـالب‌ها را طـوري كه اضـلاع روبرو، قيدهاي مقابل هم و اضلاع كناري، قيدهاي يك‌درميان داشته باشند، قـرار مي‌دهند و آنها را بوسيلة مهاري به شكل زير و گوه هاي چوبي محكم مي‌كنند.
شكل مهار تهيه شده از ميله‌گرد و گوه چوبي
قرار دادن قالبها كنار هم براي ستون
بستن قالبها به هم بوسيله مهار
پس از قرار دادن قالبها در كنار هم، پيش از بتن‌ريزي بايد قالبها را تراز كرد. اين مرحله شامل دو قسمت مي‌باشد:
مرحلة اول تراز كردن ستون در جاي خود است يعني قالب را طوري قرار دهند كه ستون دقيقاً قائم در جاي خود قرار گيرد.
اين كار را بوسيلة شاغول و متر انجام مي‌دهند. شاغول شامل يك كلاهك فلزي و يك ريسمان و يك صفحة صاف فلزي است كه با رها كردن كلاهك فلزي آن، قائم مي‌ايستد.
شاغول و طريقه استفاده از آن
براي شاغول كردن ستون، ابتدا صفحة فلزي بالائي آن را به يكي از اضلاع قالبها تكيه مي‌دهيم و فاصلة نخ آن تا قالب را اندازه مي‌گيريم.
حال قالبها را آنقدر جابجا مي‌كنيم تا فاصلة زير نخ ( نزديك به كلاهك فلزي) برابر با فاصلة بالا شود.
اين كار را براي يك ضلع مجاور هم انجام مي‌دهيم تا ستون در هر دو راستا شاغول شود.
شاغول كردن ستون
بعد از شاغول كردن ستون، در اطراف آن شمع‌هائي قرار مي‌دهند تا ستون ثابت بماند و به طور كاملاً قائم بتن‌ريزي شود.
قرار دادن شمع در اطراف ستون
مرحلة دوم شامل تراز كردن امتداد ستونها مي‌باشد. معمولاً در آغاز ستونهاي گوشه را قالب‌بندي و بتن‌ريزي مي‌كنند. اين ستون را در روي پي با اندازه‌گيري اوليه تعيين مي‌كنند كه شرح داده شد. اما در طبقات بالاتر، ستونها را در امتداد ستونهاي پائين قرار مي‌دهند و با شاغول همراستا بودن آن را كنترل مي‌كنند.
بعد از قرارگيري ستونهاي كناري، براي جلوگيري از پيچش ستونهاي مياني (چرخش حول محور مياني)، از ريسمان كار استفاده مي‌كنند. روش كار بدين صورت است كه دو ستون كناري را با ريسمان كار به هم وصل مي‌كنند.
سپس قالب ستون را آنقدر جابجا مي‌كنن تا دقيقاً با ريسمان كار مماس شود. اين كار را مي‌توان براي دو طرف نيز انجام داد. به اين ترتيب ستون بدون پيچيدگي قرار مي‌گيرد.
طريقة هم‌امتداد كردن ستونها
اگر ستون در امتداد قائم نباشد (شاغولي نباشد)، خروج از محور در ستون ايجاد مي‌گردد. اين خروج از محور سبب مي‌شود تا نيروي قائم توليد لنگر نمايد كه خود سبب خروج از محور بيشتر مي‌گردد. ادامة اين امر نيروئي فراتر از ظرفيت ستون را توليد مي‌كند كه ايمني سازه را تهديد مي‌كند.
پيچيدگي ستون نيز به نوعي سبب توليد نيروهاي اضافي مي‌گـردد. مخصوصاً در هنگام
قرارگيري تير روي آن نيروها به شكل محاسبه شده به ستون وارد نمي‌گردند كه ضعف
ستون را در پي دارد. بنابراين در تمام مراحل بايد كنترل‌هاي لازم انجام شود.
پس از طي تمامي مراحل فوق ستون آماده براي بتن‌ريزي است. پيش از بتن‌ريزي بين قالب و آرماتور، قيدهائي قرار مي‌دهند تا فاصلة لازم براي پوشش آرماتور فراهم شود و در اثر بتن‌ريزي، ميله‌گردها به يك سمت جابجا نشوند.
براي بتن‌ريزي، پس از ريختن مصالح به داخل بتنير و مخلوط كردن آنها، بتن حاصل را به وسيلة سطل و از بالاي قالب به داخل آن مي‌ريزند. هر بار حدود قالب، بتن‌ريزي مي‌شود. پس از هر بار بتن‌ريزي، توسط ويبراتور بتن داخل قالب را ويبره مي‌كنند.
ويبره كردن سبب مي‌شود تا مصالح داخل بتن جابجا شده و تقريباً فضاي خالي داخل بتن باقي نماند. اين امر سبب افزايش مقاومت فشاري بتن مي‌گردد.
بتن‌ريزي ستونها
پس از بتن‌ريزي معمولاً تا 24 ساعت، قالب دور بتن قرار دارد و پس از آن قالب را باز مي‌كنند. بعد از اين مدت و باز كردن قالب، بتن كه ديگر خود را گرفته بايد آب‌پاشي شود تا عمل گيرش آن ادامه يابد. براي فصل‌هاي گرمي چون تابستان كه تبخير زياد است، بايد تدابير خاصي براي مرطوب نگهداشتن بتن انديشيد.
يكي از اين روش‌ها استفاده از گوني است. به اين صورت كه دور ستون را با گوني مي‌بندند و بعد گوني را آب پاشي مي‌كنند. اين عمل سبب مي‌شود تا گوني آب را براي مدت بيشتري در خود نگه‌دارد.
عمل آب‌پاشي براي مدت حداقل يك هفته ادامه پيدا مي‌كند. به اين ترتيب يك ستون اجرا مي‌گردد و آمادة بارگذاري براي مراحل بعدي خواهد بود.
مطلب بعدی: متره مصالح ساختمانی
اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون – اجرای شالوده و ستون
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.